آیا هنوز استفاده از تیروئید بند در تصویربرداری دندانپزشکی ضروری است؟
به‌روزرسانی‌های جدید از ADA و AAOMR
در گذشته استفاده از تیروئید بند هنگام انجام رادیوگرافی‌های دندانی به عنوان یک اقدام محافظتی ضروری توصیه می‌شد. اما امروزه بر اساس یافته‌های جدید و پیشرفت تکنولوژی تصویربرداری، دو مرجع معتبر یعنی انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) و آکادمی رادیولوژی دهان و فک و صورت آمریکا (AAOMR) اعلام کرده‌اند که:
با توجه به سطح بسیار پایین دوز تابش در روش‌های مدرن تصویربرداری مانند داخل دهانی، پانورامیک، سفالومتری و CBCT، خطر ابتلا به سرطان تیروئید ناچیز بوده و استفاده از تیروئید بند دیگر الزامی نیست.
این دستورالعمل بر پایه اصول کاهش دوز تابش (ALARA) و بهبود دقت تصویر ارائه شده و هدف آن جلوگیری از اختلال در کیفیت تصویر و نیاز به تکرار آن است.
تیروئید بند چیست و چرا استفاده می‌شود؟
تیروئید بند یا شیلد سربی گردنی، یکی از تجهیزات حفاظتی مهم در تصویربرداری‌های پزشکی و دندانپزشکی با اشعه ایکس است که به‌طور خاص برای محافظت از غده تیروئید طراحی شده است. تیروئید بند یک محافظ گردنی از جنس سرب است که مانند یک یقه به دور گردن بسته می‌شود و نقش مهمی در جذب و مسدودسازی پرتوهای ایکس دارد. این وسیله با جلوگیری از نفوذ اشعه به ناحیه گردن، از غده تیروئید در برابر آسیب‌های احتمالی ناشی از تابش محافظت می‌کند. این غده پروانه‌ای‌شکل که در جلوی گردن قرار دارد، نقش کلیدی در تنظیم متابولیسم بدن از طریق ترشح هورمون‌های تیروئیدی مانند تیروکسین دارد و از جمله بافت‌های حساس به تابش پرتوهای یون‌ساز محسوب می‌شود.
تیروئید بند با استفاده از لایه‌ای از سرب با ضخامت ۰.۲۵ تا ۰.۵ میلی‌متر ساخته می‌شود و توانایی دارد تا ۹۰٪ از اشعه ایکس را جذب کرده و مانع از رسیدن آن به ناحیه گردن شود. این محافظ معمولاً به شکل یک کمربند گردنی طراحی شده که در تصویربرداری‌های داخل دهانی (مانند عکس‌های کوچک دندانی) به‌خوبی قابل استفاده است. در مقابل، در روش‌هایی مانند رادیوگرافی پانورامیک که دستگاه به دور سر بیمار می‌چرخد، استفاده از تیروئید بند ممکن است به اختلال در کیفیت تصویر منجر شود، به همین دلیل در چنین مواردی استفاده از آن توصیه نمی‌شود.
عدم لزوم استفاده از تیروئید بند در رادیوگرافی دندانپزشکی
- خطرات پرتوگیری تیروئید در تصویربرداری دندانپزشکی مدرن بسیار کم است.
- استفاده از تیروئید بند ممکن است باعث تداخل در تصویر و افزایش نیاز به تکرار آن شود.
- نهادهای معتبر علمی استفاده روتین از آن را توصیه نمی‌کنند.
اگر در زمینه دندانپزشکی فعالیت می‌کنید یا قصد انجام تصویربرداری دارید، حتماً با پزشک خود در مورد بهترین و به‌روزترین روش‌های حفاظت پرتوی مشورت کنید.
