ماده ۳۳ راهنمای اخلاق حرفه‌ای نظام پزشکی | هدیه گرفتن از بیمار ممنوع است؟
چرا دریافت هدیه از بیماران توسط پزشکان محدود شده است؟
در راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای شاغلین حرف پزشکی و وابسته به سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۷)، در ماده ۳۳ (قانون ممنوعیت دریافت هدیه از بیماران توسط پزشکان) به صراحت تأکید شده است که:
لازم است از پذیرفتن هر نوع هدیه از بیمار و همراهان وی که قضاوت حرفه‌ای و روند ارائۀ خدمات به بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، خودداری شود.
این موضوع برای حفظ بی‌طرفی، عدالت درمانی و جلوگیری از هرگونه سوء تفاهم یا تبعیض در خدمات پزشکی تدوین شده است.
آیا دریافت هدیه‌های کوچک یا نمادین مجاز است؟
بله. در ادامه ماده ۳۳ آمده است:
قبول هدایا‌ی متعارف و با ارزش اندک مالی (مانند گل، شیرینی و لوح تقدیر که برای قدردانی از سوی بیماران اهدا می‌شود)، بلامانع است.
بنابراین، هدیه‌های نمادین و غیرمالی که صرفاً به قصد ابراز محبت یا قدردانی داده می‌شوند، مجاز هستند.
چگونه می‌توان از گرفتن هدیه محترمانه خودداری کرد؟
در این راهنما توصیه شده است که:
لازم است نپذیرفتن هدیه، به شیوه‌ای مناسب که موجب رنجش یا خجالت بیماران نشود، صورت پذیرد و دلیل نپذیرفتن هدیه برای بیمار توضیح داده شود.
پس اگر شما به عنوان پزشک یا عضو کادر درمان با چنین موقعیتی روبه‌رو شدید، با احترام و توضیح مؤدبانه قانون ممنوعیت دریافت هدیه از بیماران توسط پزشکان می‌توانید موضوع را برای بیمار روشن کنید.
این موضوع نه‌تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نظام‌های پزشکی دنیا به‌عنوان یک اصل اخلاقی پذیرفته شده است. پذیرفتن هدیه‌های گران‌قیمت ممکن است باعث شکل‌گیری شبهه در نیت درمانگر شود و به اعتماد عمومی آسیب بزند.
با آموزش این اصول به دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی، می‌توان از همان ابتدا فرهنگ حرفه‌ای صحیح را نهادینه کرد.
رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای در پزشکی، نه تنها اعتماد بیمار را تقویت می‌کند، بلکه جایگاه اجتماعی و اعتبار حرفه‌ای شاغلان حوزه سلامت را ارتقا می‌دهد.
هدیه گرفتن نباید جای تعهد، تخصص و اخلاق‌مداری را بگیرد.
